Materiały budowlane – powłoki malarskie
Wiadomości wstępne na temat materiałów budowlanych
W celu przedłużenia czasu użytkowania tworzyw budowlanych i nadania im estetycznego wyglądu, a niekiedy dla polepszenia ich właściwości użytkowych, np. higienicznych, pokrywa się je powłokami malarskimi ochronno-dekoracyjnymi. Pokrywanie materiałów konstrukcyjnych powłokami malarskimi należy do skutecznych metod ochrony przed korozją. Powłokowe zabezpieczenia antykorozyjne wykonywane są obecnie w ok. 80% przy użyciu wyrobów malarskich z żywic syntetycznych.
Wspólną cechą materiałów malarskich jest to, że nałożone cienką warstwą na daną powierzchnię wytwarzają na niej – po upływie pewnego czasu, zwanego czasem schnięcia (lub utwardzania) – mniej lub bardziej trwałą i odporną na wpływy czynników zewnętrznych błonkę (powłokę malarską), ściśle przylegającą do podłoża. W czasie schnięcia (utwardzania) cienka warstewka materiału malarskiego przetwarza się w stlbstancję stałą w normalnym zakresie temperatur i wilgotności otoczenia. Dzieje się to pod wpływem działania składników atmosfery lub wskutek reakcji chemicznych zachodzących między poszczegÓlnymi składnikami tego materiału lub wskutek wyparowania zawartych w nim substancji lotnych. Materiały malarskie oraz ich składniki mają, w zależności od ich cech i funkcji, jaką pełnią, ściśle określone normy. Poniżej podano podstawowe definicje w tym zakresie.
Materiał malarski jest to wyrób przeznaczony do wytwarzania powłok malarskich na dowolnym podłożu. Rozróżniamy materiały malarskie kryjące, tj. mające zdolność przesłaniania naturalnej barwy podłoża i nadawania mu swej barwy (farby i emalie) oraz materiały malarskie niekryjące – tworzące powłoki malarskie praktycznie bezbarwne i przezroczyste (lakiery).
Farby i emalie
F arby i emalie są to materiały kryjące, składające się z dwóch zasadniczych składników, a mianowicie:
a) pigmentów i ew. wypełniaczy,
b) spoiwa i ew. rozpuszczalnika lub rozcieńczalnika.
Emalie różnią się od farb tym, że mają mniejszą zawartość wypełniacza i pigmentów.
Lakiery są to niepigmentowane materiały malarskie stanowiące roztwory żywic lub stopów żywic z olejami roślinnymi w rozpuszczalnikach, tworzące po wyschnięciu wymalowania powłoki przezroczyste (niekryjące), bezbarwne lub barwne, o znacznej gładkości, twardości i połysku.
Spoiwo materiałów malarskich jest to ciekła część pigmentowanych (kryjących) materiałów malarskich, której podstawowym składnikiem jest substancja błonotwórcza.
Substancja błonotwórcza jest to podstawowy składnik materiału malarskiego, wiążący cząstki pigmentów i wypełniaczy między sobą oraz łączący je trwale z podłożem podczas schnięcia powłoki.
Pigmenty, zwane również farbami suchymi lub barwidłami, są to drobnoziarniste substancje barwiące, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie i w spoiwach, nadające powłokom malarskim wymaganą barwę i zdolność krycia innej barwy.
Wypełniacze do materiałów malarskich są to drobnoziarniste substancje mineralne o barwie białej lub szarawej, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie i w spoiwach, stosowane do materiałów malarskich w celu nadania im oraz powłokom malarskim specjalnych właściwości, jak cech tiksotropowych 1), ognioodporności itp., lub w celu polepszenia ich właściwości ochronnych, a nie nadające im, w przeciwieństwie do pigmentów, zdolności krycia i barwienia. Rozpuszczalniki są to lotne składniki spoiwa wykazujące zdolność rozpuszczania zawartych w nim substancji błonotwórczych.
Dodaje się je w celu doprowadzenia materiału malarskiego do żądanej lepkości roboczej.
Rozcieńczalniki są to lotne składniki spoiwa, które samodzielnie nie rozpuszczają substancji błonotwórczych, ale dodane w ograniczonej ilości do roztworów substancji błonotwórczych powodują obniżenie lepkości roboczej materiału malarskiego.
Materiały malarskie przyjm ują nazwę od zawartego w nich spoiwa: jak np. farby olejne (spoiwo – oleje schnące), kazeinowe (kazeina), wapienne (ciasto wapienne), chlorokauczukowe (kauczuk chlorowany), epoksydowe (żywica epoksydowa) itp.
I) Tiksotropia materiału malarskiego powoduje gwałtowne obniżenie jego lepkości przy energicznym mieszaniu lub innych czynnościach powodujących ruch tego materiału (np. przy malowaniu pędzlem lub sposobem natrysku) oraz ponowny wzrost lepkości po ustaniu tego ruchu. Materiały malarskie o właściwościach tiksotropowych nie wykazują tendencji do spływania z powierzchni pionowych nawet po nałożeniu grubą warstwą, gdyż warstwa ta natychmiast po nałożeniu pozornie tężeje.
